Cao uitgelicht: Ziekteverlof bij niet medisch noodzakelijke ingreep

In Nederland zijn er regels met betrekking tot verlof en herstel na een medische ingreep. Of een werknemer verlof moet opnemen, hangt af van verschillende factoren, waaronder de aard van de medische ingreep, de gezondheidstoestand van de werknemer en de specifieke arbeidsvoorwaarden die zijn overeengekomen tussen de werknemer en de werkgever.

In het algemeen gelden de volgende richtlijnen:

1. Ziekteverlof: als een werknemer ziek is als gevolg van een medische ingreep en niet in staat is om te werken, heeft hij recht op ziekteverlof. De duur van het ziekteverlof kan variëren afhankelijk van de gezondheidstoestand van de werknemer en de arbeidsovereenkomst. Tijdens ziekteverlof ontvangt de werknemer doorbetaling van het loon conform de geldende regels in Nederland.
2. Herstelverlof: als de medische ingreep niet als ziekte wordt beschouwd, maar als een geplande niet-noodzakelijke ingreep (bijvoorbeeld cosmetische chirurgie), kan het zijn dat er geen recht is op ziekteverlof. In dat geval kan de werknemer met de werkgever overeenkomen om verlof op te nemen voor herstel. Dit kan bijvoorbeeld vakantiedagen (betaald verlof) of onbetaald verlof zijn, afhankelijk van de afspraken tussen de werkgever en de werknemer.
3. Cao en bedrijfsregels: in de Hibin cao staat het meeste beschreven in artikel 2.9 Niet werken, toch salaris en vraagbaak-cao over ziekteverlof. Daarnaast kan de werkgever bedrijfsregels hanteren rond ziekte en verlof. Deze documenten kunnen aanvullende regels bevatten met betrekking tot verlof en herstel na medische ingrepen.

Het risico van ziekte ligt primair bij de werkgever. Een werknemer heeft recht op loon als hij wegens ziekte niet in staat is de werkzaamheden te verrichten. Alleen indien de werknemer de ziekte welbewust, dus opzettelijk, veroorzaakt of in stand houdt kan van de hoofdregel worden afgeweken.

Dit is het geval wanneer een medische ingreep niet noodzakelijk is in verband met de gezondheid. Dit thema is actueel aangezien tegenwoordig een cosmetische ingreep steeds minder ongebruikelijk is. Maar er zijn meer ingrepen die medisch gezien niet noodzakelijk hoeven te zijn, zoals een maagverkleining of een circumcisie. En hoe zit het dan met herstelverlof?

Als een ingreep medisch gezien niet noodzakelijk is kan het risico redelijkerwijs niet liggen bij de werkgever en komt dus voor rekening van de werknemer. Bij herstelverlof geldt in principe hetzelfde alhoewel de wet geen onderscheid maakt tussen een noodzakelijk en niet-noodzakelijk ingreep. Indien een werknemer in de herstelperiode verhinderd is de arbeid te verrichten ten gevolge van zijn lichamelijke toestand, is er volgens de wet sprake van ziekte. Artikel 7:629 lid 1 BW maakt geen onderscheid naar de aard en oorzaak van de ziekte.

Herstelverlof komt ook voor rekening van de werknemer als de ziekte door opzet van de werknemer is veroorzaakt. Dat is het geval als de werknemer vooraf weet dat hij na de ingreep een bepaalde periode niet in staat zal zijn arbeid te verrichten. Er is dan sprake van het zogenoemde zekerheidsbewustzijn van de werknemer en dat staat volgens de rechter gelijk aan opzet. Een uitzondering op het opzet van de werknemer kan bestaan indien er complicaties optreden die niet horen bij een normaal te verwachten herstel.

Toch is het bepalen of een medische ingreep wel of niet medisch noodzakelijk niet aan de werkgever. Dat is voorbehouden aan de bedrijfsarts. Er zijn genoeg voorbeelden in de rechtspraak waarbij niet medisch noodzakelijke ingrepen toch gezien worden als medisch noodzakelijk. Ook het feit dat een ingreep wel of niet vergoed wordt door de verzekeraar is ook geen grondslag voor al dan niet medisch noodzakelijk.

Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem contact op met Marc Donckers, via m.donckers@hibin.nl.